april 18, 2016

Temperatuur en concentratie: geen fijne combinatie

By: Peter van Noort

Eind maart 2016 werden bewoners van een aantal stadsdelen van Hamburg opgeschrikt door een vervelende mededeling: ze moesten bijna een dag lang ramen en deuren gesloten houden omdat er bij een chemisch bedrijf in de haven een ongelukje gebeurd was met een IBC salpeterzuur en een IBC zwavelzuur. Zo'n 1000 liter salpeterzuur en 500 liter zwavelzuur raakten met elkaar gemengd en er trad een reactie op waarbij giftige nitreuze dampen vrijkwamen…
Salpeterzuur 
Salpeterzuur is aanwezig op vrijwel alle tuinbouwbedrijven, en zwavelzuur is ook geen onbekend product in de tuinbouw. De genoemde hoeveelheden (1000 resp. 500 liter) zijn nou ook niet wereldschokkend te noemen. Met andere woorden: zo'n ongelukje als in Hamburg zou net zo goed op een tuinbouwbedrijf kunnen voorkomen! We zien toch niet graag dat de bewoners van een tuinbouwgemeente een dag deuren en ramen gesloten moet houden! Stel je voor!

Zeldzaam 
Gelukkig zijn dit soort incidenten zeldzaam, dus we hoeven nu ook weer niet in paniek te raken. Maar het kan geen kwaad om er af en toe eens bij stil te staan wat er zou kunnen gebeuren als meststoffen per ongeluk vrijkomen en met elkaar gaan reageren. Hoe houden we dan de effecten beheersbaar? 

Allereerst is het natuurlijk belangrijk om te voorkomen dat meststoffen zich verspreiden, dus de lekbak moet in goede conditie zijn. Zorg ook dat de vrijgekomen meststof niet in de lekbak met allerlei andere producten kan gaan reageren. Dus gebruik de lekbak niet als opslag of als rommelhoek! Houd zuren en basen gescheiden in een aparte lekbak. Met name ijzer en spoorelementen kunnen erg gemakkelijk reageren met bijvoorbeeld zuren, dus houd die producten weg uit de lekbak waar de zuren staan opgesteld. 

Verder kunt u het risico op calamiteiten ook flink verminderen door de keuze van uw meststofpakket. Als producten met elkaar gaan reageren, dan zal de reactie des te heftiger verlopen naarmate de concentratie van de reagerende stof hoger is en naarmate de temperatuur hoger is.

Zwavelzuur 
Met name van geconcentreerd zwavelzuur is bekend dat de temperatuur enorm op kan lopen als het in contact komt met water, en om die reden kiest Yara ervoor om zwavelzuur niet in het Substrafeed pakket op te nemen (dit verschijnsel van temperatuurverhoging bij contact met water staat bekend als verdunningswarmte). 

SUBSTRAFEED 
De andere zure Substrafeed meststoffen bevatten een relatief lage concentratie zuur en worden in de fabriek terug gekoeld naar 25°C. Deze combinatie zorgt ervoor dat de producten minder corrosief zijn dan geconcentreerd salpeterzuur of fosforzuur (dat vaak niet alleen met een hogere concentratie, maar ook nog eens met een hogere temperatuur geleverd wordt). Verder zijn de Substrafeed meststoffen zó samengesteld dat er toch, in een klein volume, een grote hoeveelheid nutrienten aanwezig is, ondanks de relatief lage zuurconcentratie! Bij ons samengestelde A1-pakket is er zelfs een kleiner volume aan meststoffen nodig per bakvulling dan bij een enkelvoudig pakket met geconcentreerde zuren!

Substrafeed staat voor: klein volume, lage concentratie zuur, lage temperatuur --> minder risico's.
Vergelijk dat maar eens met het enkelvoudige pakket!

 

Hamburg

hamburg ongelukIn dit gebied in Hamburg moesten de bewoners deuren en ramen gesloten houden vanwege het vrijkomen van schadelijke nitreuze dampen.