Neusrot in tomaat voorkomen

Neusrot is, zoals iedere tomatenteler weet, een bruin/zwart litteken (een ‘zoutje’) aan de onderkant van de vrucht. Het is doorgaans het gevolg van vochtstress of een calciumgebrek (minder dan 0,08% Ca in droge stof). In de basis is neusrot een tekort van calcium in de vruchtcellen, waarbij de oorzaak vaak in het klimaat van de plant ligt. Omdat dit indirect de bevoorrading van calcium beïnvloedt, is de verdamping van de plant hierin de belangrijkste factor.

YARA Benelux · Beïnvloeding pH Yara Glastuinbouw 10 Juni 2020

Calcium de belangrijkste oorzaak van neusrot?

Een calciumgebrek wordt in de praktijk als belangrijkste oorzaak aangemerkt voor het ontstaan van neusrot. Het is zeker een belangrijke factor en ook eenvoudig om te controleren. Maar het hoeft niet te betekenen dat er te weinig calcium toegediend wordt; beter is om te spreken van een calciumgebrek in de vrucht. De opname van calcium is lastig voor de plant. Om toch calcium in de plant te krijgen is een goede verdamping essentieel, waarbij een actief klimaat noodzakelijk is.

De bandjes van Caspary

Calciumopname moet ook fysiek mogelijk zijn. Calcium kan alleen worden opgenomen door de jonge wortelpunten, waar het tussen de cellen door naar binnen glipt. Dit is goed beschreven aan de hand van de theorie van de ‘Bandjes van Caspary’. Dit zijn de dunne kurklaagjes die tussen de cellen worden aangelegd als het weefsel wat ouder wordt. Zodra deze kurklaagjes aangelegd zijn, kan het calcium er niet meer door. Een continue groei van de wortels is dus cruciaal voor de calciumopname.

Teveel kalium remt calciumopname

Zelfs als er voldoende calcium wordt gegeven, de plant een goede verdamping heeft en voldoende wortels heeft ontwikkeld, dan nog kan de opname van calcium sterk verstoord worden door de aanwezigheid van andere voedingselementen. Een goed voorbeeld is een overmaat aan kalium in de voedingsoplossing. Teveel kalium remt de opname van calcium (een antagonisme). Uit een proef in de demokas in Yara Vlaardingen bleek dat teveel kalium neusrot gaf, terwijl er voldoende calcium beschikbaar was. Maar ook een behandeling met erg laag Kalium met ruim voldoende calcium, gaf neusrot en andere kwaliteit problemen. Zorg daarom dat de voedingselementen altijd in de juiste verhoudingen beschikbaar zijn.

Toevoeging van ammonium

Vaak wordt ammonium ook als dader van neusrot aangewezen. Ook hier geldt weer dat teveel fout is. Maar dat geldt ook voor te weinig. De plant heeft meestal een beetje ammonium nodig om te voorkomen dat de pH in de mat niet teveel oploopt. Zonder ammonium kan de pH oplopen tot waarden waar andere voedingselementen (zoals fosfaat) niet meer beschikbaar zijn.

Rol van sporenelementen

Ook veel sporenelementen komen bij een hogere pH in de problemen, zoals mangaan, zink en koper. Het kan zelfs nodig zijn om een ander type Fe-chelaat te gaan gebruiken die beschikbaar is bij hogere pH-waarden. Maar zelfs de beschikbaarheid van calcium kan bij een hogere pH minder worden. Door de hoge pH (>6.2 – 6.5) reageert calcium met fosfaat en vormt een neerslag. Wees dus voorzichtig met iets weglaten en “blijf op het midden van de brug”. Verder geldt dat te hoge EC’s (verminderde wateropname door de plant), extreme weersomstandigheden en de erfelijke eigenschappen van de plant het ontstaan van neusrot kunnen versnellen.

Het voorkomen van neusrot

Interne neusrot is waar de zaad en tomatenwanden grijs of zwart worden, maar het oppervlak van de vrucht onaangetast is. Dit is normaal gesproken als gevolg van een kort calcium- of vochtgebrek. Een goede toevoer van calcium gedurende de gehele levenscyclus van het gewas zal bijdragen om deze ziekte te verminderen. Vatbare rassen zijn vooral vegetatiever en sneller groeiend en hebben daarom meer calcium voor het blad en over een kortere periode nodig.

Andere teeltmaatregelen die neusrot in tomaten voorkomen

Een hoge zoutconcentratie beperkt de calciumopname, en verhoogt daardoor het risico op neusrot. Dit is als gevolg van een grotere concurrentie van andere kationen en verhoogd gebruik van calcium voor blad- en xyleemontwikkeling in plaats van vruchtopbouw.
Eén van de meest inducerende factoren voor neusrot is waterstress, zij het door een gebrek of een teveel. Bij een hoge luchtvochtigheid is de transpiratie langzaam en de calciumopname, die enkel getransporteerd wordt binnen de transpiratiestroom, beperkt.

Welke teeltmaatregelen kunt u nemen?

Handhaaf calcium rond 6.0-8.0 mmol/ltr in steenwol en andere substraten.
Probeer na zonsondergang een sterke daling van de omgevingstemperatuur te realiseren, waardoor de plant sneller afkoelt dan de vruchten. Warme delen van de plant blijven dan langer water aantrekken en krijgen hierdoor net wat meer voeding. Let wel op dat in deze fase de plant té makkelijk water kan opnemen, wat gescheurde vruchten als gevolg van worteldruk kan opleveren.
Gebruik bladbemesting met calcium (0.2% calciumnitraat).
Vermijd overmatig gebruik van ammonium en hou het onder 10% van de totale stikstof.
Balanceer de K/Ca ratio uit, overmatig kalium (>8 mmol/ltr) zal de calciumopname beperken.
Vermijd overmatig gebruik van magnesium (>3.5 mmol/ltr).
Zorg voor voldoende lucht (zuurstof) in het substraat.
Zorg voor een actief klimaat: gebruik een minimumbuis en lucht actief zodat er niet een te hoge luchtvochtigheid ontstaat.